Intelligence report 2023
INTELLIGENCE REPORT 2023
De wereld verandert in sneltempo. Het werk van een inlichtingendienst kan niet anders dan volgen. Minder dan tien jaar geleden was de dreiging van het jihadistisch geïnspireerde terrorisme de prioriteit die boven alle andere uittorende. In 2023 ziet dat plaatje er totaal anders uit. Dit zijn de bevindingen van het jaarverslag van de VSSE.
Spionage: nieuwe spelers, nieuwe technieken
Spionage en contraspionage zijn weer helemaal terug. Naast de traditionele hoofdrolspelers (China, Rusland, enz.), heeft de VSSE ook te maken met inmenging van landen die ons niet per se vijandig gezind zijn, maar die clandestiene Inlichtingen- activiteiten in ons land ontplooien om hun eigen belangen te behartigen. De vijandige inlichtingendiensten hebben ook hun aanpak moeten herbekijken. Veel van de inlichtingenactiviteiten die de Belgische belangen dreigen te beschadigen worden sindsdien aangestuurd vanuit het buitenland zelf. Om risico’s te vermijden wordt er ingezet op cyber-activiteiten, het gebruik van dekmantels of het rekruteren van informele agenten.
Heropleving van terrorisme en trendbreuk
Daarnaast, stelt de VSSE sinds een tweetal jaar een nieuwe stijging vast van dreigingsdossiers rond jihadistisch terrorisme. Daarbij is er sprake van een echte trendbreuk. Centraal aangestuurde organisaties hebben plaats gemaakt voor lone actors en los-vaste netwerken op gesloten chatkanalen. De aanslag op 16 oktober 2023 in Brussel tegen twee Zweedse staatsburgers is daar een trieste illustratie van.
Nieuwe uitdagingen
Het Intelligence-rapport beschrijft ook andere nieuwe uitdagingen voor de VSSE. De Russische inval in Oekraïne was een waarschuwing voor wat er kan gebeuren als België te afhankelijk wordt van wispelturige buitenlandse actoren. Dat is één van de redenen waarom we nu ook meewerken aan de screening van buitenlandse directe investeringen in kritieke sectoren.
Hetzelfde geldt voor de strijd tegen bepaalde uitwassen van de georganiseerde criminaliteit die steeds harder knaagt aan onze maatschappelijke structuren.
‘Fenomenen als extremisme, terrorisme, spionage en inmenging kan een land niet alleen de baas’, zegt administrateur-generaal a.i. F. BOSTYN ‘er wordt binnen de VSSE haast geen inlichtingenonderzoek meer gevoerd zonder dat er puzzelstukjes afkomstig zijn van andere diensten en – steeds vaker - ook van buitenlandse diensten. Dat is waarom de VSSE gestaag haar internationaal netwerk versterkt en investeert in verbindings- officieren bij de multilaterale instellingen in België en in het buitenland in samenwerking met partners zoals onze collega’s van de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid (ADIV) of de FOD Buitenlandse Zaken’.
In deze steeds ongrijpbaarder wordende samenleving neemt de stroom van verzamelde/uitgewisselde informatie voortdurend toe. Daarom heeft de VSSE een nieuw onderzoeksmodel ingevoerd tegelijk met een nieuwe IT-omgeving.
‘Net daarom zijn het nieuwe onderzoeksmodel en de digitale transformatie van de VSSE zo belangrijk’ aldus minister van Justitie, Paul Van Tigchelt. ‘De IT hervorming is de unieke kans voor de VSSE om de grote volumes informatie te ontsluiten. Een moderne samenleving heeft immers nood aan een moderne inlichtingendienst. Een sterke VSSE is geen luxe, maar een noodzaak. Voor de weerbaarheid van onze democratische rechtsstaat.’